Bildiğiniz üzere geçtiğimiz günlerde Rusya, güvenlik gerekçeleriyle Ukrayna’ya savaş açtı. Sunduğu gerekçeleri ve güttüğü politikaları konuşmak gibi bir niyetim yok çünkü bunlar artık hepimizin malumu. Siyasi ve politik konularda tabi ki fikrim var ama bu konularda uzman olmadığım için yorum yapmayı doğru bulmuyorum. Bu yüzen sizlere kendi alanım olan ekonominin konudan nasıl etkilendiğini ve gelecekte nasıl etkilenebileceğinden bahsetmek istiyorum.
Öncelikle bu konunun dünyanın ciddi bir çoğunluğunu etkilediğini söylemek gerekiyor. Sebebi ise savaşan iki ülkenin dünyanın en önemli gıda ve enerji tedarikçileri arasında olmasıdır. Özellikle son yıllarda tarım alanlarına olan ihtiyacın artması ve gelecekte yaşanacak muhtemel gıda yetersizliklerinin de gündeme gelmesi, bu konunun önemini ortaya koyuyor. Rusya’nın işgal girişimi ile birlikte buğday fiyatlarının son 15 yılın zirvesine çıkması bu konuda önemli bir sinyal durumunda. Enerji içinde aynı senaryonun gerçekleştiğini söylemek mümkün. Avrupa’nın en büyük enerji tedarikçisi olan Rusya’nın savaş durumunda olması ve AB ülkelerinin Rusya’ya yaptırım tasarıları hazırlamasının elbette sonuçları olacak. Hali hazırda pandeminin dünya üzerinde yarattığı problemler giderilememişken, ne kadar süreceği kestirilemeyen yeni bir problemin ortaya çıkması, zor günlerin kapıda olduğunu gösteriyor. Pandemi ile birlikte tüm dünyada şaha kalkan enflasyon, Rusya işgalinin yarattığı gıda ve enerji endişeleriyle birlikte büyüyeceğe benziyor. Ayrıca NATO ülkelerinin doğrudan müdahaleden kaçınarak ekonomik yaptırım kararı alması ve Rusya’nın finansal sistemini hedef alması, dünyadaki ekonomik sistemin önemli ölçüde yara almasına sebep olacak. Ancak tahmin edeceğiniz üzere ekonomik sistemi mikro ölçüde de ele alsak makro ölçüde de ele alsak, sistem içerisinde bir çarkın sıkıntı yaşaması diğer çarkların da sıkıntı yaşamasına sebep olur. Hatta yaşanan sıkıntı hemen giderilmezse sistem etkisiz hale bile gelebilir. Bu duruma domino etkisi ismi de verilmektedir. Bir başka deyişle Rusya’nın ve Ukrayna’nın yaşadığı krizden yalnızca onlar etkilenmez. Bu ülkelerle ticari ilişkileri olan ülkeler de etkilenirler. Bu da küresel çapta yaşanacak bir krizin ilk kıvılcımları olabilir.
Olayın Türkiye’yle ise birçok kanaldan bağlantısı bulunuyor. Bunlardan ilki Türkiye’nin döviz kazandığı ülkeler sıralamasında ilk sırada Rusya’nın bulunması. Rus halkının ekonomik problemler yaşaması ve önemli bir kısmının tatil yapamayacak duruma gelmesi, hali hazırda döviz darboğazında olan ülkemizi önemli ölçüde etkileyecek. Rusya’nın tedarik ettiği enerjinin başka ülkeler tarafından giderilemeyecek olması ve Rusya’nın bu durumu çıkarına kullanacak olması da bizim gibi enerjide dışa bağımlı ülkeler için oldukça ciddi problemler yaratacak. Aynı zamanda Rusya ve Ukrayna savaşı uzarsa bizim gibi verimli topraklara sahip ülkelere gıda tedariği alanında önemli roller düşecek. Bu konularda planlamaların en kötü senaryoya göre gerçekleştirilmesi, gelecekte ortaya çıkabilecek problemlerden en az hazar alınmasına yardım edecektir. Tabi ki bu konuda en büyük endişemiz ekonomik kaygılardan önce insan hayatı. Umalım ki biran önce taraflar anlaşsın ve hayatta en kutsal şey olan insan hayatı daha fazla sebepsizce yere yok olmasın.