İnsanın gelişim sürecinde birçok gelişim alanı mevcuttur. Kimlik gelişimi de bu alanlar içerisinde yer alır. Kimlik gelişimi, en basit şekilde “Ben kimim?”sorusuna verilen her türlü yanıt diyebiliriz. Kişinin kimlik olgusu, inançların, hayata karşı ideolojisinin, kişisel geçmişinin, dürtülerinin örgütlenmesi ile birlikte meydana gelmektedir. Kişinin her yönden değişime uğradığı ergenlik döneminde oluşmaya başlamaktadır.
Kimlik gelişimiyle alakalı birçok görüş ortaya atılmıştır. Psikososyal bakış açısına göre; kimliğin olgunlaşma sürecinde toplum çocuğun gereksinimlerini karşılar ve olgunlaşmada ana babanın bakımı, okul, toplumsal örgütler, meslekler ve değerler çocuğun sağlıklı bir kimlik oluşturması açısından önemdi dinamiklerdir. Çocuk, kendi yaşam döngüsünü toplumsal yaşam döngüsünün içinde bulur ve kültür çocuğun gelişiminde önemli etkiye sahiptir. Her kültür, gelişimini her yaşa uygun şekilde yönlendirir, artırır ve bir kültür içerisinde değişimin zamanı konusunda görelilik gösterir. Bu bağlamda kimlik keşfi süreci, kendini ve toplumu kabul etmeyi içermektedir. Bu süreçteki aksamalar kişinin toplumla arasında mesafe girmesine bile yol açabilmektedir.
Kimlik oluşum sürecinin sağlıklı işlemediği durumlarda, kimlik karmaşası ve bunalımlar ortaya çıkmaktadır. Gençlerin değişen yaşam koşulları etkisinde aile ya da yakın çevresindeki kişilerle yeterli iletişimi olmaması, gençlerin düşüncelerine yeterli özenin gösterilmemesi ve aynı zamanda kabul görmemesi, kişisel başarı ve ekonomik beklentilerin abartılı olması, gençlerin kimlik gelişimlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Kişi topluma en önemlisi kendine yabancılaşmaktadır. Kendine yabancılaşması beraberinde birçok psikolojik sıkıntıyı beraberinde getirir. Genç, kimlik oluşturma amacıyla sağlıklı kimlik denemelerinden vazgeçer. Bu sırada ergen toplumsal açıdan kabul edilmeyen rollere soyunarak ters kimlik geliştirebilir. Suça yönelebilir ya da kendini bir bütün olarak tutabilmek için kalabalıkla ya da bir liderle sorgusuz ilerleyebilir. Hatta kendini toplumdan soyutlama yolunu seçebilir.
Bu durumun sebebi çeşitli araştırmalarda, çocuğun kabul görmediği ve kendini yeterli derece ifade edemediği bir ailede büyürse oluşmaktadır. Ebeveyn ilişkisinde sürekli ret alan bireyler, yaşadıkları incinmemin etkisi ile olumsuz duygular yaşarlar. Bu kişiler kimseye ihtiyaçlarının olmadığını dile getirirler, adeta kendilerini reddedenleri reddetmiş olurlar. Yaşanan reddin sonucunda kendilerini sevilmeyen istenmeyen bireyler olarak algılarlar, özsaygı ve öz yeterlilikleri de sarsıntıya uğrar. Bu incinmeyi yaşayan kişiler stres durumunu iyi yönetemezler, çoğu kişinin rahatça çözüm bulabildiği durumlar onlar için karmaşık ve çözümsüz bir hale gelir. İleri süreçte de kendinden farklı olmayanı kabul etmeyen, her türlü farklılığa tepki gösteren bir yetişkin olmasına yol açmaktadır.
Kaynak;
ATAK, Hasan. Kimlik gelişimi ve kimlik biçimlenmesi: Kuramsal bir değerlendirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2011, 3.1: 163-213.
Yüncü, Z., Pala, S., Kabasakal, Z. T., Kesebir, S., &Özbaran, B. (2015). Madde kullanım bozukluğu olan ergenlerde ebeveyn kabul reddi ve kimlik statüleri. Literatür Sempozyum, 7, 23-31.