Kan basıncının istenilen değerlerden yüksek olması HİPERTANSİYON olarak tanımlanmaktadır. İdeal aralık sistolik kan basıncı <120, diastolik kan basıncı <80 dir. Kan basıncının yükselmesi, kalp hastalıkları ve böbrek yetersiziği gibi hastalıklar için oldukça yaygın ve önemli bir risk faktörüdür. 2025 yılında popülasyonun %29.2 sinin (erkeklerde %29 ve kadınlarda %29.5) hipertansif olacağı çalışmalarla öngörülmüştür.
Hipertansiyon Nedenleri;
*Genetik
*Aşırı tuz tüketimi
*Obezite-insülin direnci
*Tuzun renal atımında bozukluk
*Düşük doğum ağırlığı
*Stres vb. faktörler hipertansiyon gelişmesinde etkendir.
Obezite ve hipertansiyon arasındaki ilişkiyi gösteren çalışmalarda; Beden kütle indeksi 27 kg\m2 üzerindeki bireylerin hipertansiyon riski, olmayanlara göre üç kat daha yüksek olduğu gösterilmiştir.
Normal kan basıncına sahip olmak için 6 g/gün tuz tüketilmedir.Bu da yaklaşık 1 silme tatlı kaşığına eşdeğerdir.Türkiye de ise günde bireyler ortalama 16 g/gün tuz tüketmektedirler. Kan basıncını azaltmak için sodyum içeriği yüksek olan besinlere diyetimizde yer vermememizde fayda var.Peki bu besinler nelerdir?
Sodyum içeriği yüksek olan besinler:
*Kabartma tozu, Salamura zeytin, peynir
*Tuzlu tereyağı, hazır çorba, bulyon
*Dereotu, bisküvi ve benzeri besinler, yumurta,karaciğer
*Böbrek, yürek, beyin, kuzu eti, sığır eti ve kuru baklagiller
Hipertansiyon tedavisinde beslenmeden bahsedecek olursam 1998’de basılıp 2006’da gözden geçirilen DASH (Dietary Approachesto Stop Hypertension) çalışmasında sodyum alımını azaltmanın kan basıncında düşme ile paralellik gösterdiği bulunmuş. DASH beslenme planı, Potasyum, magnezyum, kalsiyum, posa ve protein gibi besin öğeleri açısından zengindir.
DASH beslenme planında;
*Sebze, meyve
*Tam tahıllar,
*Balık ve tavuk, sert kabuklu yemişler,
*Kuru baklagiller
*Düşük yağlı süt ürünlerinden oluşur.
DASH beslenme planında; Sodyum, şeker, şekerli içecekler, yağlar, yenmeye hazır etlere, kırmızı ete daha az yer verilir.
Hipertansiyonda Genel Beslenme Önerileri;
*Alkol alımı ılımlı düzeyde tutulmalı
*Sodyum alımı 1.5-2.5 g arasında (4-6 g tuz) tutulmalı
– Bunun için yemekler tuz konmadan pişirilmeli, ekmeğin az tuzlu olmasına özen gösterilmeli
– Yemeklerde potasyumdan zengin maydanoz, nane, kekik, soğan gibi tat vericiler tuzun eksikliğini giderir
*Yaşlılarda sodyum alımının azaltılması gençlere göre daha etkili, Sebze ve meyvelerle potasyum alımının arttırılması
*Sofrada yeşil soğan, maydanoz gibi yeşillikler bulundurulabilir.
Besin etiketleri okunmalı; Günlük Na gereksiniminin %5 ve daha azını içeren besinler tercih edilmeli, Günlük Na gereksiniminin %20 ve üstünü içeren besinlerden uzak durulmalıdır.
*Konserve besinler, yemeğe hazır olan et ve fast-food tarzı besinlerden kaçınılmalı
*Yemeklerin hazırlanmasında tuzsuz soslar kullanılmalı,
*Ev dışında yenilecekse, yenilecek besinin az tuzlu yapılması istenilmelidir.
*Doymuş yağ asitlerinden zengin tereyağı, sade yağ, iç yağ ve katı margarin kullanılmamalıdır
*Zeytin yağı ve bitkisel sıvı yağlar yemek ve salata yapımında kullanılmalıdır.