PERS YOLU BİR SU DEĞİRMENİ
Bu çalışmanın merkezi, Karadeğirmen’in kuruluş tarihi ile ilgili bir saptama yapma zamanı geliyor. Öte yandan, Karadeğirmen’in kurucusunun kimliği ve yapım tarihine dair Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti kayıtlarında ulaşabildiğim hiçbir bilgi henüz yok. Olur mu, sanmıyorum.
Osmanlı dönemindeyiz, ayanlar zamanında. Vergi ve asker alımları için sayımlar yapılmakta. Karabey’in kurucu olduğu, Karabelalı Köyü bu içerikte, ilk defa bin sekiz yüz kırk dört yılı sayımlarında görünür. Anlatıya göre de bu sayımlarda köy olarak, ilk defa kayıtlara girer. Bunu daha önce yazmıştım. Bu bize yaklaşık olarak, Karabey’in doğum tarihini veriyor. Öte yandan, Osmanlı kayıtları ve anlatının, karşılıklı olarak, birbirini doğruladığını gösteriyor. Yazılı kayıtların ve anlatının birbirini doğrulaması, bizi, kesin sonuçlara götürecek, çok önemli bir veri. Şimdi bu bilgiyi derinleştirecek, Karadeğirmen destanının fiili yazmanı Karabey kadar önemli ikinci kahramanından, bahsetme zamanı geldi.
İnce Mustafa’dır adı. İnceoğulları, denirmiş kendilerine. Kavaközülü olmadan önce Malya Köyü yerleşimliymiş. Malya’dan önce yine bu civarda bulunan, Hocantı yerleşiminde kalmış soyu. Daha öncesinde Alanya’da yaşamışlar. Orada oldukları zamanda da İnceoğulları’ymış lakapları. Alanya’da soyadı ince olan, insanlar bulunmaktadır. Kavaközü’ne ilk geldikleri zamanlarda “Alanyalıoğlu” lakapları da kullanılırmış. Bugün, Malea/Malya ve Hocantı köylerinde ve Hocantı’dan ayrılıp, yeni köy olan Hacıilyaslı Köyü’nde amcaoğlu dediğimiz insanlar var. Benim kuşağımın çocukluğuna kadar, ilişkiler güçlüdür. Türkiye Cumhuriyeti, soyadı verdiğinde yurttaşlarına, “İnce” soyadını, Kavaközü’nde olanlar almış İnceoğullarının. Değişim esaslı, canlı bir ticaret varmış, Malea/Malya ile Kavaközü arasında. Bin dokuz yüz atmışlara kadar. Malyalılar, üzüm, zeytin, sumak, iğde gibi ürünler getirip Kavaközü’ne fasulye, patates, pancar gibi ürünlerle değişirmiş. Kız alıp verirlermiş. İsmi ile değil, geldiği yerleşimin adı ile anılan Kavaközü gelinlerinin içinde bir de adı Emine olan, “Malyalı Gelin” vardır.
Benim kuşağımdan, özel olarak da benden sonra, Malya’da kalan, artık soy ve lakap adları İnce olmayan soyumuzla ilişkiler, bitecek görünüyor. Malea’nın, antik zamanlarında antik zeytinyağı işliğinde yapılan işlerini, Mut ilçesindeki zeytinyağı sanayi işletmemde bugün ben yaptığım için de Malya’yı ve akrabalarımı, çok iyi bilirim. Bugün, İnce soyadı olmayan Malya’da yakın zamanlara kadar, İnce Mustafa’nın babası ya da kardeşi olabilecek birine ait, İncekoca Yıkığı, diye bir ören vardı.
İnce Mustafa anlatılarımdan, Ön Tük olduğunu düşündüğüm Aşil’in soyundan, bin yılları civarı Oğuz boylarında Ön Asya’da Buka olarak görünen, Suriye sınırlarında Bukay olan, Bukayye olarak ovalara isim olan, kendisine İnce Bukay demeyi önemseyen, Kavaközü’nde İnce Memed’in devamı olduğunu düşünen, ben İnce Bukay’ın da İnceoğullarından olduğumu, sanırım belli ettim.
İnce Mustafa’nın doğum tarihi, Türkiye Cumhuriyeti soy kütüğünde, bir temmuz bin sekiz yüz otuz yedi, Lale Köyü / Karaman. Nüfus kaydı, Kavaközü Köyü / Mut. Kavaközü’ne çobanlık yapmaya, değirmen sezonunda değirmende çalışmaya gelirmiş. O dönemde değirmen sezonu, altı ayı aşkın devam edermiş. İnce Mustafa, köyü Malya’dan değirmende çalışmaya, yalnız gelmiş olmaz, diye öngörüyorum. Arkadaş ya da arkadaşları, kardeşi ya da kardeşleri miydi, yoksa köylüleri miydi bilmiyorum. Şu var ki o dönem için, daha cazip yaşam alanları olan yaylalardan Kavaközü’nde uzun çalışma zamanları varmış İnce Mustafa için. Değirmende çalıştığı için, güvenilir ve yetenekli biri olduğunu, çobanlık da yaptığı için yine güvenilir biri olduğunu kabul etmek gerekir. Yetenekli ve güvenilirlik özelliklerini, kendinden sonra gelip, tamamen Kavaközülü olan, soyu insanlardan da doğrulamak mümkün. Öte yandan, önemli olan bir konuyu, kız kardeşi Elifkiya’nın Kavaközü’nün kurucu lideri Nizam Salih’in eşi olduğunu, burada bir defa daha hatırlayalım. Bu evlilik, konumuz Karadeğirmen’in yapılış tarihi konusunda bize yardımcı olacak.
İnce Mustafa’nın anlatımıza konu olacak, birde oğlu var, konu gelişlerinde yanında olan. Adı Ali. İnce Ali. 28.01.24.
Devam edecek.
