PERS YOLU BİR SU DEĞİRMENİ

Kestel Dağı ve ondan beslenen çevresi yaşam alanı için, Kara Köprü’nün önemi çok büyük. Öyle ki köprü için olmaz ise olmaz demek olası. Köprünün inşa alanı, coğrafyanın, kışlık ikamet alanları Masara, Karabelalı ve dahi Mut yerleşiminden, Kestel Dağı ve dağın kuzeyinde yer alan, başta Kestel Yaylası olmak üzere, gerek geniş ovalıklara, öte köylere, antik Laranda merkez kentine ulaşım hatlarından birinin, güney kuzey yönde, sadece, burada geçiş verdiği yerdir. Üzerinden geçiş yapılan çay, daha yukarılardaki Söğütözü Çayı’nın sularıdır ama köprünün olduğu yerde, baskın karakter kanyondur.
Kestel Dağı, çevresi, Kara Köprü, Karabey, Kara Değirmen bütünlemesinin anlaşılması için, Doğu Kestel Kanyonu içinde illaki bir miktar bilgi sahibi olmak gerekir. Kestel Kanyonu’nun bu kolu, adını, Kestel Dağı’nın doğusunda olmasından alır. Kanyon, Söğütözü Boğazı Çayı’nın sularını toplar. Söğütözü, bin dört yüz rakımlarda bir yayladır. Mut ilçesi köylerinin kullandığı bir yayladır. Kozmopolit bir yayla da diyebiliriz. Birkaç köy, başta Masaralılar, Perakendeliler olmak üzere, yazları bu yaylada olurlar. Söğütözü Boğazı içinde Hacıahmetli köylüleri, bir kısım Mut merkez yerleşikleri de vardır. Masaralılar ve Perakendeliler daha çok yaylanın eteklerinde ve Yassıpınar denilen yerlerde kümelidirler. Boğazın içinden gelen sular ile Yassıpınar içlerinden gelen sular, Doğu Kestel Kanyonu’nu besler. Yassıpınar’daki sular yüzeye çok çıkmamış olup, sularını Kestel Dağı’nın kış sularından alır. İki su, Doğu Kestel Kanyonu başlama yerinde birleşir. Oldukça yaygın akar ve çok güzel bir görüntü verir. Bu günlerde çevrede yapılmış, büyük çoğunluğu elma olan, bahçeleri sulayan sular, elli yıl öncelerine kadar, öylesine akıp gidiyordu. Kış aylarında aşılmayacak durumlar yaratıyordu. İşte bunun için tam da bu çatak da bir köprü yapılmış. Kitabesi olmayan köprü, iki yönde de kaya kütlesinin üzerine oturmuş durumda ve su yatağından oldukça yüksek. Tek gözlü bir köprü olup, restore edilmeyi beklemekte. Doğu Kestel Kanyonu girişi bu köprünün altıdır. Köprü, doğu ve kuzey yönde geçiş verir. Burası Laranda’ya ötelerden gelip, Pers Yolu’nun Sibila Kenti’nin doğu yönünde, güneydoğuya sapmasından itibaren, Coropissos kentine gelen yolcuların, Olba doğrultusunda yoluna devam edeceklerinin, çayı geçtikleri köprüdür. Yolun bir kolu da Claudıopolis’e uzanır ki bu yolcuların çayı geçtikleri yer, Kara Köprüdür. Kara Köprüyü geçenler, Doğu Kestel Kanyonu’nu geçmiş olurlar. Doğu Kestel Kanyonu’na paralel ilerleyen bu hat, çataktan, yaklaşık üç saat sürerek, Kara Köprüye ulaşan, bir yürüyüş gerektirir. Köprünün, kuzeybatı yönünde bulunan bir kaya kütlesine kadar, tatlı bir eğimle ilerleyen hat, kayada biter. Buradan, güneydoğu yönde, uzaklara bakıldığında, uçsuz bucaksız bir görünürlüğü izlemek mümkündür. Bu kayanın, hemen altıyla yüz metre kadar altımızda Beyler Konağı denilen kaya kütlesi bulunduğunu biliyorsunuz. Oturduğumuz yer ile Kara Köprü arasının, yaklaşık iki yüz metre kadar olduğunu da.
Beyler Konağı’nın, adını Claudıopolis, Dalisandos, Masara, Perakende, Elbeyli, Palantepe, Sinamış, Çivi, Güme, Demirkapı, Eleksi, Karabelalı, Coropissos ve bu hattan geçip Laranda’ya ve ötesine uzanacak tüm kadim Ketislilerin, yolculukları esnasında, bu kayada gecelemesinden aldığını söylemiştim. Oldukça keyifli bir geceleme fırsatı vermemesine atıf yapmış olmalı, espri yeteneği güçlü Ketisliler, bu ismi oluştururken. Ve belki de işaret etmiş olmalılar, güvenlik yönüne.
Beyler Konağına iniş biraz zahmetlidir. Zemin, çok küçük çarşakla kaplı. Sürekli bir kayma durumu söz konusu. Doğanın, her türlü akıldan uzak kuralları, burada, birazdan anlatacağım, “z” yolun toprak türü olanını yok etmiş. Yoksa kadim zamanlarda da şimdiki gibi olması, ulaşımı olanaksız kılardı. Yine de dikkatli olmak kaydı ile sportif bir dağcı burayı rahatlıkla geçer. Beyler Konağı’nı geçince, arazi iyice bir dikleşir ve daralır. Yalın haliyle, sportif amaçlı bir ulaşım olanaklı olmakla birlikte, ulaşım hayvanları ve yük hayvanları ile ulaşım, olanaklı olmaktan çıkar. Şu satırlarda buradan bahsetmemizin nedeni de ulaşımın, hayvanlarla yapılan yanı. Buna çare geliştiren, Karabey’in yapıcı liderliği ki buradan Kara Değirmen’e ulaşacağız. Bunun için, yüzde yetmiş öngördüğüm bir eğimle, kanyon zeminine inilir. Bu iniş için “z” yol tekniği kullanılmış. Z yol, arazide eğimin, uzunluğun, genişliğin yol yapmaya uygun olmadığı zamanlarda uygulanan yol yapım tekniğidir. Doğu Kestel Kanyonu’nun giriş ve çıkış yerleri arasındaki, yaklaşık on iki kilometre mesafede, topoğrafyanın, güney kuzey yönde, tek geçiş verdiği burada, Kara Köprü uygulama alanında da z yol zorunluluğu bulunmaktadır. Karabey ve tayfası da öyle yapmış. 23.12.2023
Devam edecek…