Beden algısı bozukluğu, bireyin kendi görünümünde hayali ya da hafif fiziksel bir sorunu kendi işlevselliğini çok fazla etkileyecek seviyede kendisiyle hem düşünce hem de davranış olarak uğraşmasıdır. Bireyin kendisiyle bu aşırı uğraşması kişide huzursuzluğa, strese, kaygıya yol açabilmektedir.
Beden algısı bozukluğu olan bireylerde yaşanılan kaygı nedeniyle sık sık doktorlara başvurulabilmektedir. Kişinin vücudunun herhangi bir alanında kaygıya neden olan bu bozukluk bireylerde çok erken yaşlarda başlayıp ileriki yaşlarına kadar devam edebilmektedir.
Beden algısı bozukluğu cinsiyet, yaş, benlik saygısı, medya, vücut yapısı gibi birçok farklı değişken tarafından etkilenebilmektedir. Kişinin beden algısı çok boyutlu bir kavramdır. Biyolojik, psikolojik, toplumsal ve kültürel boyutlar ile birlikte değişip gelişebilmektedir. Beden algısı bireyin zihninde canlandırdığı bedeninin kendisine nasıl olması gerektiğiyle ilgilidir. Beden algısı ile birlikte bireyin kendi bedeniyle ilgili deneyimi, tutumu ve duyguları gibi birçok kavramla iç içe oluşmaktadır.
Bu rahatsızlığa sahip bireylerin kendi bedenlerindeki bu değişiklikleri fark etmeleri bireyin yaşadığı kültürün etkisiyle de ortaya çıkabilmektedir. Kültürün etkisiyle birlikte birey sağlıklı durumunu hasta olarak görebilmektedir. Değişen ve gelişen sosyal, kültürel ve toplumsal yapı ile de birey kendi beden algısını farklı bir şekilde görebilmektedir. Günümüz medyada, filmlerde, reklamlara bakıldığı zaman kişinin güzellik algısı onun ‘zayıf ‘ olmasıyla bağdaştırılmaktadır ve bu da bireyin daha çok tıbbi müdahalelere yönelmesine neden olmaktadır.
Beden algısı bozukluğu DSM 5’de ‘ Obsesif Kompülsif Bozukluk’ un içine alınmıştır. Bu da bireyin kendisinde var olmayan bozukluğu ile ilgili ileri derecede takıntılı yaşaması olarak açıklanmaktadır. Bireyler kendi problemlerinin aşırı olduğunu hem soyut hem de somut davranışlarla gösterebilmektedirler. Ortaya çıkan somut ve soyut belirtiler nedeniyle birey sosyal, toplumsal, eğitim ya da işle ilgili ilişkilerinde kısıtlama ya da kaçınma gibi davranışlar gösterebilmektedir.
Etiyoloji
Beden algısı bozukluğunun etiyolojisine baktığımız zaman birçok ruh sağlığı hastalıkları gibi bu hastalığın da nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak yapılan çalışmalar ile birlikte sosyokültürel, genetik ve biyoloji gibi değişkenlerin bu hastalıkta etkili olduğu gözlenmiştir. Kişinin kötü yaşam olayları, bilişsel bozuklukları ve sonrasında öğrenilen davranışlar ile birlikte belirtilerin ilerleyebileceği gözlenmiştir. Kişinin erken çocukluk döneminde maruz kaldığı fiziksel, cinsel ve duygusal istismarda bireyin beden algısında sorunlara yol açabilmektedir. Yaşanılan bölgenin güzellik kavramları farklı olduğu için yaşadığı semptomlar da kültürlerine göre değişebilmektedir. Bireyin ailesinde ya da kendisinde mükemmelliyetçi kişilik özellikleri varsa bu da hastalığın ortaya çıkmasını arttırmaktadır. Beden algısı bozukluğunda en çok karşılaşılan eş tanılar depresyon, sosyal fobi ve obsesif kompulsif bozukluktur.
