Örendenyaka’ya gelince Pers Yolu yürüyüşü öncüsü, örenin girişinden sonraki ilk yüz metre içinde arkanın gelmesi için bir süre durur. Az önce konu ettiğimiz bilgiler sincaplar ile paylaşılır.
Kocaçam’dan sonra yolumuz yine biraz yükselerek ilerler. Bu yükseliş Efe Dede’nin Söğütü’ünün oradan başlamıştı. Havanın kararması, zaman zaman hoş sohbetler, değerli ikramlar alarak ilerlese de geride yaklaşık yirmi beş kilometre bırakmanın yorgunluğunu taşıyan Kurt Hocam, bu tırmanışta yorulmuş biraz. Bunu biliyorum, zira, tam da buralarda yine iletişim kurduk.
Kocaçam çevresinde biten tırmanıştan sonra yüz metre kadar bir düzlük vardır. İlerleme yönünde sağ kolumuzun yanı üzeri, Taburyeri’dir. Sol kolumuz yanı Gâvur Mezarlığı. Taburyeri yanı bir dik yokuşken, Gâvur Mezarlığı yanı, dik bir uçurumdur. Taburyeri, oldukça dik yokuşu ile görüş alanı vermezken sincaplara, diğer taraf muhteşem bir güzellik sunar. Aslında sarp Taburyeri Tepesi’nin, tam da bağrından geçiyoruz. Ondandır bir yanımızın dik bir yokuş, diğer yanımızın, sarp bir uçurum olması. Yoldur, ikili yapıyı oluşturan. Böyleyken, aşağılarımızdan geçen, Koyunyunağı’ndan gelen kanalı görmeyiz. Daha aşağıların adı, Kındıralıbük’tür. Kındıralıbük’ün Kavaközü dilindeki söylenişi Gındıralibük’tür. Bu alanda bin dokuz yüz seksenli yıllara kadar sadece tahıl tarımı yapılırmış. Toprak uzun boylu işlenmediği için de bol miktarda kındıra otu olurmuş. Onun için Gındıralıbük denmiş. Büklüğünü, hemen eteğindeki Kömürcü Çayı kenarında olup, se çizerek hafiften, Kömürcü Çayı içine sokulmasından alır. Böylelikle olur Gındıralıbük.
Gındıralıbük de bugün artık yabani bir ot olan, kındıra otuna rastlanmaz. Çünkü zaman içinde bin dokuz yüz atmış yedi de yapılan sulama kanal sonrası buralar, enine boyuna işlenir hale gelmiş. Kavaközü’nün her yerini, çığ gibi kaplayan, elma ağacı dikimi, Gındıralıbük te de yapılmış. İki bin li yıllardan sonra ise, artık, getirisi olmayan elma ağaçları söküldü. Sebze türü tarıma geçildi. Takip yıllarda bir yandan da yonca yetiştiriciliği başladı, Gındıralıbük’ de. Tıpkı Kavaközü’nün diğer tarım alanlarında olduğu gibi. Gındıralibük’ün öte yakası, yani Kömürcü Çayı öte yakası, yine geniş düzlüktür. Daha ilerisi Kocayar’ dır. Pers Yolu’nda Koyunyunağı altındaki Kocaçayır dan Örendenyaka ya geçmez Karadeğirmen üzeri yola devam edersek, Kocayar’ın eteğinden geçeriz. Biraz ilerde Köprübaşı nı geçer, iki yüz metre civarı aşağıda Karaman Geçiti’ ne geliriz.
Gâvur Mezarlığı, Kocaçam yokuşunun bittiği yerden başlayan yüz metre civarı düzlüğün bittiği yerde dir. Taburyeri Tepe’sinin bir devamıyken, şuan üzerinde yürüdüğümüz yol ile Taburyeri’nden ayrılır. Her ne kadar, önemli oranda çalılıklarla kaplanmışsa da bir mezarlık olduğu, gerek kazılmış mezarlardan, gerekse de mezar üzeri taş çevirmelerinden anlaşılır. Kavaközülü buraya Gâvur Mezarlığı dese de burada hangi Müslüman olmayan yerleşiklerin, sonsuz uykuda olduğunu bilmez.
Anadolu’nun, Orta Asya’dan batıya yönelen Türk boylarınca doldurulmaya başlandığı sekiz yüz lü yıllardan itibaren göç yolları üzerinde bulunan, daha çok da Doğu Anadolu da bulunan, Anadolu Ermeni halkı da batıya doğru akmaya başlar. Dönemin Rum İli, Anadolu hâkimi Doğu Roma, bu durumdan rahatsızdır. Mümkün olduğunca, bu göçer kitleleri, merkezden uzak tutmaya çalışır. Anadolu’nun bin yılı civarı, otoriteden en uzak yerleri Toros Dağları’dır. Torosların güney yamaçlarını oluşturan Kilikya’dır. İki yüz yıl kadar buralarda savrulan Ermeni halkı, 1071 Malazgirt yenilgisi sonrası, Doğu Roma Ordusu içinde Botaniates komutasında savaşan bir komutan olan Ermeni Filaretos ile Kilikya da devletleşme adımı atar. Filaretos’ un en büyük yardımcısı, Türkmen şefi Kapar’dır. Bu sürecin yaşandığı dönemde gelişen olaylar, şu an, Kurt Hocam’ın yürümekte olduğu Pers Yolu’nda da yaşanmaktadır. Biraz sonra uğrayacağımız Sibila, Filaretos liderliğinde kurulan Çukurova Ermeni Prensliği’ nin, Pers Yolu üzerindeki en önemli, tek merkezidir. Sibila merkezi ve çevresinde yaşayan Ermeni Halkın, defin yeridir, Gâvur Mezarlığı. Üç yüz metre kadardır Sibila’ya.
4 Nisan 2025. Devam edecek.