Sözlü kaynak olarak bilgiler aldığımız kişilerin aktarımlarına göre, 1800’lü yıllarda Karaman dolayından gelen altı otağ (aile) Taşucu’na yerleşmişler ve burada kıyıda balıkçılık ve gemi yolu ile deniz aşırı ürünler alıp satan yerli Rumların yanında çalışmaya başlamışlardır. O yıllarda Taşucu içinde Hacı Mehmet Paşa’nın kurduğu un değirmeni (günümüz saat kulesi o değirmenin bacasıdır) ile eski pazar yeri arasındaki (marina otel) küçük bölgede bataklık göl arası özellik gösteren bizim uydu görüntüleri oturtumu ile yaklaşık 20 dönüm büyüklük ölçtüğümüz bir su birikintisi varmış. Söz konusu bu gölün çizimleri Taşucu’nun alanında en eski ve güçlü sanatçısı olan İsmail Güler’in yağlı boya eserlerinde görülebilmektedir. Yine bu gölün batı yakası kıyısı boyunca Rumların ev ve iş erlerinden oluşan çok sayıda taş yapı bulunmaktaymış. Bu yapılar 1980 dönemi sonrası yerel yönetime atananlarca yıkılarak sözüm ona çağdaş yapılaşmaya yerini bırakıp büyük oranda yok olmuş. Sözünü ettiğimiz gölün kuzey ucunda ise günümüzde toprak altında kalmış olan ve tek gözlü olduğunun aktarıldığını anımsadığımız, yine Hacı Mehmet Paşa’nın yaptırdığı bir taş köprü bulunmaktaymış. Bu taş köprü de yaklaşık veri ile 1986-1987 yıllarında toprak altına alınmış. 1955 ile 2014 yılları arasında yerel yönetimin işler olduğu Taşucu’ndaki bu göl ve gölün kuzey ucunda iki yakayı (Reşadiye ile Mansuriye) birbirine bağlayan taş köprünün varlığı, burada konu ettiğimiz Bolacalıkoyuncu Köprüsü’nün altından geçen taşkın sularının kış yağışlarıyla birlikte Taşucu’na da gelip bu köprünün altından geçerek gölü beslediğini kanıtlıyor olmalıdır. Ancak aradan geçen süre sonunda, taşkın suların geçmesi gerektiğini düşündüğümüz kent içindeki bir çok konum yapılaşma altında aldığı için bu konudaki kanıtlar ayrıntılı kazı çalışmaları ve yer yer topraktan alınacak doku örneklerinin çözümlenmesi ile anlaşılabilecektir. Yine de uydu görüntüsü alıntısı üzerinde olası geçiş yerlerini bu çalışmanın bir başka ayrıntısı olması açısından çalışarak size sunmak istedik.
Bolacalıkoyuncu yerleşimi toplum arasında Araplı olarak da bilindiği için Araplı Köprüsü olarak da geçen Hacı Mehmet Paşa’nın yaptırdığı bu taş köprü, eski Taşucu yerlilerinde Kızıl Köprü olarak da anılmaktadır. Bunun nedenini sözlü kaynaklarımıza sorduğumuzdaysa kesin olarak kimse bilmemekle birlikte ortaya değişik düşünceler atılmıştır. Kimi düşünceye göre köprünün taşları kızıl tüslü olduğu için, kimine göre kuru çay yatağındaki tortu toprağın kızıl tüslü (renkli) göründüğü için köprü bu adla da anılıyordu. Bir başka ilginç ancak kuşku duyularak söylenen düşünce ise köprü üzerinde bir savaş ya da çatışma olması ile yada bir düğün geçişi sırasında köprüden düşmenlerin olmasından dolayı Kızıl Köprü adı eskidendir kullanılmaktaydı. Oysa artık araç ve yaya geçişinin bile neredeyse kalmadığı bu köprü, toplum arasında kullanım dışı kaldığı için işin gerçeği bu adlarla bile anılmaz olmuştur. Kısaca Araplı Köprüsü, güncel toplumun daha çok dilinde yer almaktadır.
Köprünün adı konusunda ülkemizin bir çok köprüsünde olduğu gibi yasal bir adlandırma olmadığı için ortada kalan konunun bu açısına ne yazık ki taşkın yatağı olarak adlandırdığımız kuru çay da eşlik etmektedir. Nedendir bilinmez ülkemiz gelenek ve göreneğinde bir çok çay, köprü, koy, ada, kıyı ve kumsal adlandırmadan öylece durmaktadır.
Burada yaptığımız çalışmada, köprünün yapısı, ölçüleri, geçmişi, köprünün hangi su yatağı üzerinde bulunduğu ve hangi ölçüler içinde bu kuru çay yatağının yayılım gösterdiğini inceleyip size açık kaynak olarak sunmak istedik. Bu doğrultuda uydu görüntülerinin izini sürüp, görüntü birleştirmeler ile yerizi (harita) üretimleri yaparak bunları yeniden ayrıntılı biçimde düzenledik. Bugüne değin bu köprüye ve kuru çay yatağına ilgi gösterilip üzerinde çalışılmamasını, yada çalışılmış olunsa bile toplum yararına açık kaynak olarak sunulmamasını, yöremiz özelinde ve ülkemiz genelinde çok sayıda benzer örneği olmakla birlikte üzüntüyle karşılıyor ve bu eksikliği adım adım yaptığımız konusal çalışmalarla giderme amacı taşıyoruz…
Dileriz çalışmalarımız sürer ve daha çok araştırma konusunu yöremiz toplumunun öğrenimine ve yararlanmasına sunmuş oluruz.
Bu çalışmayı Aytaç Kurtuba, 2020 yılı sonu ile 2021 yılı başında yapmış olup ve toplum yararına sunmuş bulunmaktadır.