PERS YOLU BİR SU DEĞİRMENİ
Karadeğirmen Çukurova’nın dağlık alanlarında kuruludur. Yükseklerinde kuzeyinde. İnsanın yürümeye başladığı, başka yerlere ulaşmaya çabaladığı o ilk zamanlardan adım adım ilerleyerek, öte öte diyerek yol haline getirdiği o ilk yol üzerinde. Taşeli de denir bu dağlık alanlara. Adını toprağından alan Taşeli deli koyaklar barındırır, Karadeğirmen’in olduğu yerde içinde. Görüş alanı sınırlıdır koyaklarda. Göz gözü görmez. Mağaraları vardır irili, ufaklı, kocaman. İnsan yontması da olan. Çoğu tahrip edilmiş. Börtü, böcek, insan sığınacak, bir çalının kendisine sığınanı koruduğu yerlerde. Köristan denir kocaman olanlarına. Kış suları dolu olur koyaklar baharda. Kırmızıdır toprakları Güneş yanığı, çakıl karışık. Bura insanının bin yılları biriktiren emekleri vardır kenarlarındaki çakıl öbeklerinde. Her biri bir yaşam. Terli, umutlu, bulutlu, parlak. Karla kaplı olduğu anlar vardır, üzerinde yabanın izi olan. Çoğu zaman bir kaya çevirir koyakları. İri kocaman kayalar, gölgesi koyu olan. Eşme denir buralara. Gölgesinde koyunlar serilir koyu sıcaklarda, yerinde duramayan oğlaklar. Karamak kaplıdır etrafı. Dikenli, kırmızı, kara, mor sulu, boyalı, İz bırakan. Çatal olanları vardır eşmelerin, Çataleşme diye anılan. Memed koyaklara düşmez. Bilir bir öteki koyakta ne olduğunu bilmediğini. Sırtları kollar, zirveleri, çizgi halinde zirveleri.
Değirmen boğazının erken sarkan gölgesini çoğaltır Erikliseki’nin erikleri. Savruk, uğuldayan karaçam ağaçları. Birlikte türkü okur gibi. Sonra elma ağaçları katılır onlara. Kavaklar, güneşsizliğin koyu gölgesi. Köristan Beleni’nin, Gabbanoluk’un ıssızlığı. Güneş ışınları şavkır o arada Keklikkırı kepirinde. Yüksektir kepir. Işıklıdır gölge sarktığında Değirmen Boğazı’na. Çatlaktır cümle kayalar. Ondandır kepir denmesi. Geceleri soğuk, gündüzleri sıcaktır. Buralarda bir ardıçlar tutunur yaşama. Öyle böyle kavgalardan geçip. Garip şekiller alır her biri, İnsanı alıp giden, türlü hayaller kurduran. Ufak, büyüyememiş ardıçlar. Bir taş oyuğunda, bir uçurumda. Çoğu zaman olmayacak yerde. İnsanı kendine hayran bırakan. Öylesine uzanan kökleri ile açıkta olan. Kepir yellidir. Güneş vururken tepeden, durmadan esen yel alır gider kızıl sıcak etkisini, yaz kış. Hem vardır hem yoktur bu haliyle. Zordur kepirde yol almak. Her an parçalanacağını hissedersin adımlarını bastığın yerde kayaların. Köy çocuğu değilsen, bütünleşeceğin, uyumlanacağın, parça bütün olacağın zamanlarda geçmemişse yolun kepirden, alışacağın zamanlarda yani daha bir zordur durum. Kepirde su olmaz. Toprağında olmaz. Kayalardan, derinlerden gelen kayalardan, kaya yataklarından sızar gider ötelere. Mecbur değilsen başka türlüsüne, suyunu bulunduracaksın yanında. Hiç tüketmeyeceksin son birkaç yudumunu, ilk suya ulaşana kadar. Uzaklaştığında Güneş Keklikkırı’ndan, kepirden geceye çevrilir gün. Tam bu zamanlarda görünmez olur Karadeğirmen. Bilenler bilir, tahminler yerini. Sızmıyorsa Karadeğirmen’de bir nöbetçinin el feneri ışığı, oynak, titrek, hareketli, durgun, gidip gelen.
Memed kepiri bilir.
Abe Yaylası üzerinden çıkılır Keklikkırı’na. Karadeğirmen’ den yandan. Ali Bey Yaylası’ndan. Yararcıdır yayla insanları. Ellerindekinin, ulaşabildiklerinin değerini bilirler. Yaylalara çıkmaları bundandır. Uzlaşırlar bulundukları yerle. Ali Bey Yaylası’na Abe Yaylası derler. Uyum içinde, olanla yetinerek yaşarlar. Başlangıcı, öncesi olmayan bir yerlerden beri yaşarmış gibi. Sonu olmayan bir yerde yaşayacaklar gibi. Abe Yaylası Karadeğirmen hizasından biraz yukarıdaki düzlüktür. Haydar’ın yakadan tırmanarak çıkılır. Üst katlarından bir yerden çıkan su Abe’yi sular. Bulanmadan kıvrılarak akıp, Abe özünden geçer. Avoluk yolu içindeki yani Pers Yolu içindeki çayırlık alanlarda dağılarak kaybolur. Kışın yoğun yağış aldığı zamanlarda fırtınalı yağışlarda Kavaközü Kapızı’na kadar iniyor olmalı. Bir su da Abe Kırı’na giden yol içinde var, Abe Yaylasında. Olmuş olan buyken koca elma bahçeleri yapılmış Abe’ye. Şimdilerde kurumuş olsa da.
Abe eteği Haydar’ın yakasıdır. Nohut, arpa, buğday ekilir buralara. Şimdilerde pek ekilmese de ekilirmiş bir zamanlar çavdar. Daha eteği Hanyıkığı’dır. Çukurçimen’dir hemen altı. Sonra Kömürcü Çayı gelir. Koyunyunağı, kapız arasında uzanan. Abe eteğindeki Pers Yolu, Hanyıkığı’ndan geçer. Örendir burası. Temelleri sağlam, ortaya çıkarılmayı bekler. Pers Yolu’nun burası ile Abe’deki çayırlık yerin ortasına gelecek bir yerde de bir çeşme var. Suyu çok az olan. Memed bilir buraları. Sessizce, çoğu zaman görünmeden bir bir dolaşmıştır buraları. 7 Mayıs 2024.
Devam edecek.
