PERS YOLU BİR SU DEĞİRMENİ

İnce Mustafa’nın eniştesi Nizam Salih in kardeşi Hacı Mustafa ve enişteleri, Araplı – Silifke’den olan, Hacı Hasan ile birlikte Kavaközü’nün kurucusu, Nizam Salih in de doğal lider olduğunu biliyoruz. Yazdım. Nizamın gölgesi, nizam özelliğinden dolayı olsa gerek, bu gün dahi Kavaközü üzerinde dolaşır. Kendisini takip eden kuşaktan, son kuşağa kadar, mutlaka bir Salih var. Bazı kuşaklarda iki, üç olduğu da görülür. Öyleyken, nizam lakabı kullanılmaz. Güzel bir isim olur oysa. Yiğit olanın, lakabını, kendisi aldığından olsa gerek. Belki de kendinden sonra, Kavaközü’nde düzen kuruculuk, en küçük çocuğu, kızı Ayşe’nin eşi olan, sonra da torunu olan Elifkiya’nın eşi Molla Ahmet İnce ye geçtiğindendir. Hazır Elifkiya adı geçmişken, şimdiye kadar düşmem gereken bir notu da düşeyim. Elifkiya’nın, nüfus kayıtlarında adı Elife. Babamın annesi, Elife babaanneme hiçbir zaman, Elife denildiğini duymadım. Adını aldığı, Nizam Salih eşi, İnce Mustafa kardeşi Elifkiya’nın nüfus adı da geleneğe göre Elife olsa gerek. Öte yandanSalih ismi, Salif olarak seslendirilir. Nizam Salih in nüfus kayıtları ve anlatısına sonra gireceğim.
İnce Mustafa’nın kendisi, Lale/Karaman doğumlu iken vefat yeri Kavaközü ve tarihi belli değil. Eşi Hatice, kendinden önce vefat etmiş. İnce Mustafa ve Hatice oğlu İnce Ali, bin sekiz yüz atmış sekiz, Lale-Karaman doğumlu. Babası İnce Mustafa gibi, onunda vefat kaydı bilinmiyor. Bununla birlikte, aile içi anlatılardan, babamın dedesi İnce Ali’nin, Kavaközü’nde vefat ettiğini biliyorum. Cenaze törenini ilk oğlu Ahmet İnce ki dedem olduğunu hatırlayalım, bizzat yönetmiş. İşte şimdi kendisinden bahsedeceğim ve Karadeğirmen konusunda bize ışık tutacak, değirmen ustası Malyalı İnce Mustafa’nın, Karadeğirmen’e çalışmaya geldiğinde yanında olan İnce Ali, bu Ali’dir. Hatice eşi. Hatice, Hacı Mustafa ve Emine den olma, 1874 Kavaközü doğumlu. 1950 de vefat etmiş. Nüfus kayıtlarında dul görünüyor. Belli ki eşi İnce Ali, Hatice den önce vefat etmiş.
İnce Ali, hemen yukarıda belirttiğim gibi, babası İnce Mustafa gibi Lale/Karaman nüfusuna kayıtlı ama Malya da oturmaktadır. Kendileri için kışlak olan Malya’yı yazın ter edip, Lale köyü çevrelerine yaylamaya çıkmaktadırlar. Osmanlı’nın nüfus kayıtları, o dönem için, bu bölgede Karaman da toplanıyor olsa gerek. Zira bugün, Malya Köyü’nün, idari olarak bağlı olduğu Mut İlçesi de o tarih itibari ile köydür. Belediye teşkilatı henüz yoktur. Diğer bir neden de Halası Elifkiya’nın, Lale Köyü’nde gelin olması. Öyle ki anılı tarihlerde Karaman ekonomisi, ulaşımı, idari merkez olması gibi nedenlerle ciddi bir çekim merkezidir. Yanı sıra ciddi bir askeri merkezdir. Muhteşem bir tarih ile birlikte. Yayla olarak, bin civarı rakımda ideal bir yazlaktır. Silifke’den denize doğru köylerde dahil buralara yazlamaya gelmektedirler. Sosyal ve ekonomik ihtiyaçlar, Karaman’dan karşılanmaktadır. Kavaközü için bu durum, bin dokuz yüz yetmiş beşlere kadar, böyle devam etmiştir. Köylünün bir kısmı bu tarihler civarı Mut’a yönelmişse de diğer bir kısmı, Karaman ile daha da sıkı fıkı olarak, sosyal ve ekonomik ilişkilerini devam ettirmiştir. Bu durum bugün de böyle devam etmektedir.
Genel durum yukarıdaki gibi olmakla birlikte, ayrık durum, İnce Ali’nin, babası İnce Mustafa ile birlikte, değirmen ve büyükbaş çobanlık sezonunda Karadeğirmen’de olmasıdır.
Çocuk Ali’nin, Karadeğirmen ile tanışma zamanlarını, onun sekiz yaş civarı kabul etmek uygun olur diyorum. Miladi takvimle bin sekiz yüz yetmiş altı yılına denk gelir, bu tarih. İleride eşi olacak Hacı Mustafa Kızı Hatice, doğalı iki yıl olmuştur.
Değirmende çalışan Malyalı İnce Ali, Kavaközülü Hatice ile aşk yaşar. Hatice, ilk çocukları Ahmet’e hamiledir. Evlenirler. Bin sekiz yüz doksan dört yılında, Kavaközü’nün yeni nizam koyucusu, kendisinden Molla Ahmet, Kavaközülü Ahmet Ağa diye bahsedilecek, yaşadığı alanlarda devrimsel dönüşümlere yol açacak işler yapan, babamdan dedem, doğmuştur. Ali yirmi altı, Hatice yirmi yaşındadır. Kavaközülü İnceler soyunun, tamamen Kavaközülü olan, ilk insanı. O bir aşk çocuğudur. Öyle yaşamıştır. 14.02.2024.
Devam edecek…