Pers Yolu üzerindeki bu endüstri varlığı Kurt Hocam’ın şu an bulunduğu Çarşaklı Boğazın bitiş yerinden sonraki yaklaşık iki kilometrelik aralığın sonlarına denk düşer.İnşa edildiği andan itibaren, girişinde bulunduğu boğazın Koyunyunağı yönüne “Değirmen Boğazı” adını verir.
Bu bölgeye bir başka deyişle Pers Yolu Rotası na ilgili bölgeye dair birçok bilgiye Pers Yolu ve üzerinde olduğunu tespit etmiş olduğum Anadolu’nun kayıp antik kentlerinden Sibila ve Punura’yı ararken ulaştım. Kara Bey hakkındaki bilgilere de.
Kara Bey, Mut’un Kara Bey tarafından bin sekiz yüz kırk civarı kurulan Karabelalı Köyü’nden. Köyün bugünkü adı Esençay. Mut İlçemizin kuzeyine düşer. Pers Yolu rotası içindedir. Rotanın antik Pirundu, günümüzün Pirinç Suyu Çayı’nın üzerinde kurulu Roma Köprüsü’nün Doğu ayağı yanında yükselen dik yamaçta. Bu bölgenin antik Ketis zamanlarından beri hikâyesi anlatılan Ketis Dağı (Kestel Dağı) eteklerinde.
Söke bildiğim hikâyesi ayıp karşılanan bir olayla başlar.Hikâyesinin gelişimi gösteriyor kianılı olaya ilişkin gördüğü tepki onu durduramamış. Dahası, tetiklemiş görünüyor.
Pers Yolu’nun Kavaközü (Sibila) yerleşiminde yerleşik sülalerinden biri İnceler sülalesidir. Bu satırların yazarı ben İnce Bukay da İnceler Sülalesindenim. İncelerin Kavaközü yerleşiminde doğmuş ilk büyükleri Ali dede nin dört oğlu var. Dört oğlununda ilk erkek çocuklarının adı Ali. Ali dedemiz iyi, yetenekli, sevilen bir baba görünüyor. Hadi isimlerini de sayalım bu iyi dedenin yetenekli oğlanlarının. Bunun bir vefa borcu olduğunu düşünüyorum bu arada. Ben kendim birçok Kavaközülü büyüğümden duydum, “Kavaközü’nü Kavaközü yapan incelerdi. Onlar gitti, köy bitti.” diye. Ahmet, Mustafa, Mehmetali, Hüseyin. Mustafa oğlu Malya Köyü doğumlu Ali ile Kavaközülü Hatice’nin oğlanlarının adı. Pers Yolu Bölgesi içinde bulunan Malya Köyü, ilk Çağın Philadelphiea’sı Ortaçağ’ın Malea’sı Türklerin Malya’sı, 1980 sonrasının Geçimli Köyü’dür. İçerisinde az bilinen Karadeniz’in Sümela’sına denk muhteşem bir manastır bulundurur.
Çarşaklı Boğaz’dan çıkan Pers Yolu sincapları ana rotayı takip edeceklerse Güney yöndeki çaya paralel akan, yola akmalıdırlar. Koyunyunağı yönünde. Böyle yapan sincaplar yedi yüz metre civarı bir yürüyüş sonrası doğu yöne, sincapların soluna denk düşenve oldukça dik bir şekilde yükselen yol kavşağına varırlar. Bu yol biraz önce geçtiğimiz ve hikâyelerini anlattığım yoldan önce yapılmış olan, benim bildiğim bütün zamanlarda varken, Muhtar Yunus Nadi İnce ki babamdır, zamanında 1977 yılında ilk defa iş makinaları ile açılmış, Tahtalı Yaylası yoludur. Şu benim eşekle baskı malzemeleri getirmeye gittiğim yol. Buradan itibaren başlayan çayırlık alanların adı Koyunyunağı’dır. Çarşaklı Boğaz’ın son yüz metreleri içinde görünmeye başlayan sular, Tahtalı ya çıkan yeni yoldan itibaren çoğalarak artar ve Tahtalı ya çıkan ilk yolun oralarda koça bir çay olur.
Birden bire beliriveren.
Pers Yolu’nun içinden geçtiği Kömürcü’nün, iki tarafından gelen küçük sularını, bir kilo metre kadar ileride Yukarı Kömürcü Çayı sularını, üç kilometre kadar ileri de Kocaçayırda Başpınar Çayı sularını ve kış döneminde Gedik de Kocayar yarılmasıyla Başpınar Çayı sularına karışan Piseyalağı vadisinin, Şırlavık da toplanarak kendisine ulaşan dere sularını toplayarak, Koyunyunağı’ndan itibaren, içinden geçtiği Değirmen Boğazı, Aşağı Kömürcü, Gındıralıbük, Köprübaşı, Özün içi arazilerini bıçak gibi ikiye taklayıp, Kapızağzı’ na iletir.
Kömürcü Çayı olur adı.
Kavaközülüler ona Kömürcü Deresi der. Oysa hiçbir zaman suyu kesilmez. Dere değildir yani.Çaydır çay. Üzerinde biri Kara Değirmen olan, diğerlerine Konarı Değirmenleri denilen üç değirmen, 2000 yıldır çalışan Ketis Barajı kurulmuş çay.
Kavaközü’nün yani Antik Sibila’nın yaklaşık dört kilometrelik vadi formunda bir kanyonu Kapızağzı girişinden başlar. İçinde balıklar oynaşır. Kanyonun dördüncü kilometresi içinde Pers Yolu’nun içinden geçtiği bölgeye Ketis adını veren, Ketis Dağı’ndan( Kestel Dağı) adını alan, Anadolu’nun kayıp kavimlerinden Coropisseis Kavminin, metropol kentleri Coropissos’un kuzey topaklarını sulayan, Pers Yolu’nun diğer bir endüstri varlığı Ketis Barajı bulunur.
5 Mart 2025. Devam edecek.