SARIAYDIN CAMİSİ
AKSIFAT SUYU / GÖKLER DERESİ / LAMAS ÇAYI
Yöremizde yaşayanlarca ayrı birer doğal su akarı oldukları düşünülen Aksıfat Suyu, Gökler Deresi, Lamos Çayı gerçekte akmakta olan tek bir suyun ta kendisidir… Bu şu ki değişik yerlerde değişik adlarla anılan bu sular, tek bir ırmağı ayrı ayrı konumlarda adlandırarak bir yanılgı oluşturur… 2474 metre yükseklikteki Yüğlük Dağı’nın yaklaşık 1500 metre batı-güneybatı doğrultusu uzaklığındaki konumda (Özboynuinceli – 37.007538, 33.817315), yine deniz düzeyinden yaklaşık 2080 metre yukarıda ilk su doğum yeri, kuru kar suyu yatağı biçimiyle uydudan görülen bu su yatağı kaynağı tüm kıvrımları göz önünde bulundurulsa da kabaca 97 km sonra denizle buluşur… Neredeyse Karaman İli ile Silifke İlçesi arasını ayıran çizgiden başlayan, uç konumda en uzun kolu ile Susama Deresi olarak bilinen bu suyun akıp geçtiği tüm yatak, 97 km olsa da bu uzunluk kurak aylarda biraz daha kısalabilir görünmektedir…
Yüğlük Dağı eteğindeki kaynağından başlayıp kıvrımlarla güney yönde ilerleyen çay, yatağı içinde 38 km uzunluğa eriştiği konumda (36.801724, 33.885804) kuzeyden inen bir diğer ikinci kar suyu kuru çay yatağı ile birleşir… İki kolun birleşim yeri olan bu konum, artık Sarıaydın topraklarının başladığı yer olup, çay yatağı Sarıaydın yerleşim alanına yaklaşacağı 43. km ‘ye değin (36.770075, 33.910594) 5 km boyunca geçit vermez kaya yükseltileri ile keskin dik yamaçların arasından kıvrılarak kendine yol arar… En sonunda bu sıkışık geçitlerden kurtulan çay yatağı, kaynağından beriye doğru 44 km uzunluğa eriştiğinde artık Sarıaydın yerleşim alanı içine varıp giriş yapmış olur… Sarıaydın’ın yakın çevresindeki yüksek tepeler yaklaşık 1500 metre yükseltide doruklar oluştururken, yerleşimi oluşturan evlerin yayıldığı tepe yamaçları ise yaklaşık 1310 ile 1400 metre arasında konuşlanarak eteklerinden akan suyu izler… Yüğlük’te su yatağı kaynağından başlayıp denize doğru ilerlendiğinde çay, 52. km’de Sarıaydın topraklarından artık çıkarak Erdemli Güneyli ile Silifke Kocaoluk çizgisi arası, sonrası da Erdemli Yağda ile Silifke Kızılgeçit arası ilerleyip akışını sürdürür… Yatağı boyunca uzunluk 65. km olduğunda su bu kez Kızılgeçit yerleşimine varır… 75. km de ise Silifke Sömek dengine gelen su, buradan sonra artık sağlı sollu tümüyle Erdemli topraklarında ilerlemesini denize değin sürdürür…
Tüm ölçüm sonucu en geri kaynağından denize kavuşana değin ırmak yatağı böylece 97 km ölçülmüş olur… Burada anlattığımız kolun kaynak konumu, Sarıaydın yerleşimine kuş uçuşu 28 km, en yakın deniz kıyısı olan Erdemli Kocahasanlı Kumsalı’na 63 km uzaklıktadır…
Susama Kolu’ndan temel alıp ölçtüğümüz bu çayın bir diğer önemli olan ikinci kolunu ayrıca ölçtüğümüzde, yukarıda sözünü ettiğimiz birleşim konumu ile (36.801724, 33.885804) kuzey yönde kar suyu yatağına ilerlediği görülen yatağın başlangıç konumu (36.984801, 33.820954) arası uzunluğu yaklaşık 25 km olarak görülür… Uydu gözlemlerinde bu kolun Silifke’ye bağlı Özboynuinceli Yaylası’nda doğduğu yerde en uç iki kılcal damar kaynağı birbirine çok yakın konumlu olup ikincisi ilkinnin 600 metre doğu yönünde (36.983571, 33.828560) konumludur… Bu konum Sarıaydın’a kuş uçuşu 26 km, en yakın deniz kıyısı olan Erdemli Kocahasanlı Kumsalı’na 60 km uzaklıktadır…
Ölçümlerini yaptığımız, yakın yöremizin önemli su kaynaklarından olan bu çayın adı konusunda tek bir Türkçe adın verilmesi kafa karışıklığının giderilmesi anlamında yerinde olacaktır… Bu bağlamda ek bir bilgi olarak, Aksıfat adı Türkçe ‘ak’ sözcüğü ile Arapça ‘sıfat’ sözcüklerinin birleşimi olup, Lamas yada Lamos Çayı olarak daha çok kıyıya yakın kesimde kullanılan ad ise Yunanca kökenli bir sözcüktür… Geçmişten değerlerden gelen tüm bu adları önemseyip saygı duymanın yanında yine de belirttiğimiz üzere bir de Türkçe ad yakışır duracaktır düşüncesindeyiz…
Sarıaydın’ın kuzey doğusunda Erdemli Evdilek, doğusunda Erdemli Güneyli, güneydoğusunda Erdemli Yağda, güneyinde Erdemli Elbeyli, ile ilçedeş komşular kuzeybatısı ile batısında Ayaştürkmenli, güneyinde Kocaoluk, güneybatısında Kırobası Mara yer alır… Sarıaydın’ın yayılmış olduğu topraklar 130 bin dönüm yüzeyi kaplar… Sarıaydın, Silifke kent içine ulaşan en kestirme yol olan, Demircili, Keşlitürkmenli, Yeniçıktı, Kırobası üzerinden ilerleyen karayolu ile 57 km uzaklıktadır…
Devam edecek…
