ÇOCUKLARDA NARSİSİZM NASIL GELİŞİR?

Kuzguna yavrusu şahin görünür. (Atasözü)

Bu yazımda, çocuklarını olduğundan farklı gören ve narsist yetişkin olma yolunda besleyen ebeveynleri ele aldım.
Artık hepimiz biliyoruz ki, çocuklarda görülen iyi veya kötü her davranışın mimarı ağırlıklı olarak ebeveynlerdir. Çocukların mizacı, çevresel koşullar ve buna bağlı olarak gelişen karakteristik özellikleri de önemli elbette ancak unutmayalım ki bilerek veya bilmeyerek ebeveynler tarafından beslenen davranışlar gelişir, güçlenir. Çocuklar ne gördüyse onu yapar ve öğrenirler. Çocukları olduğu gibi kabul edebilmek ve ona göre beklentiye girmek ise anne baba olmanın erdemidir. Ancak her anne baba bu erdeme sahip olamıyor maalesef. Çocuklara çok farklı anlamlar yüklemek, çok yüksek beklenti içine girmek, onları dünyanın merkezi gibi görüp her şeyi onların isteklerine göre yapmak vb. gibi yanlış tutumlar sergileyebiliyorlar. Anne babaların sergilediği bu tutumlar da çocuklarda çok farklı davranış problemlerine yol açabiliyor. Bunlardan bir tanesi olan narsist davranışları dilim döndüğünce anlatacağım.
Narsist kelimesi çoğumuzun bildiği üzere, sudaki yansımasını görüp kendine aşık olan ve bütün ömrünü bu hayali sevgiliyi izleyerek geçiren Narkissos’dan gelmektedir. Kelime anlamına baktığımızda;
Narsist, Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından “Özsever” olarak tanımlanmıştır. 1
Narsist kelimesi genel olarak, “kişinin kendinin aşırı beğenmesi ve hayran olması” olarak da değerlendirilebilir.
Narsisizm; içe yöneltilmiş bir haz duygusu, öz-saygı ve güven için başkalarından çok kendine güvenmeyi içermektedir. Narsistik kişiler prestij ve güç ile avunmakta, diğer insanlardan daha güçlü, önemli, kabiliyetli ve güzel oldukları düşünceleri ile kendilerini yüceltmektedirler. 2
Narsisizmin aşırı formu, üstünlük duygusu, beğenilme gereksinmesi ve empati yapamamanın oluşturduğu sürekli bir örüntü olan kişilik bozukluğudur. 3
Kuşkusuz her anne baba için en iyi en güzel en zeki en… en… kendi çocuğu olduğu görüşündedir. Bunda sıkıntı yok, sıkıntı bu düşünceyi gerçeklikten uzak bir şekilde algılayıp, çocuklara da böyle lanse etmekte. Çocukların kendisiyle ilgili gerçeklik algısını da bozan bu durum, ilerleyen dönemlerde narsist davranışlara neden olabilmektedir. Öz güven ile karıştırılan ancak öz güvenle hiçbir ilgisi olmayan narsisizmin belirtilerine bir göz atalım;
Narsisizm, bireyde koşullar, şartlar sonuçlar ne olursa olsun sürekli kendisiyle ilgili en iyi, en güzel olduğu düşüncesiyle birlikte diğerlerinden üstünlük algısı hâkimdir. Sürekli başkalarıyla kıyaslanma ve kendini en iyi görme eğilimindedirler. Empati, iletişim ve sosyal beceriler konusunda başarısızdırlar. Başarısızlık demişken bu hiç kabul edemedikleri bir durumdur. Narsistler için kendi öz değerleri diğerlerinin onları nasıl gördüğüne bağlıdır ve hızlı bir şekilde öz değerlerini kazanıp-kaybedebilirler. Diğer kişilere karşı baskı kurmayı severler. Takdir edilmeyi önemserler ama yakın ilişki konusunda umursamazdırlar. Kendilerine yapılan yergi ve övgüde çok çabuk sevinç, gurur veya üzüntü, utanma duygularını yaşamaya meyillidirler.
Özgüven ise, kişinin kendisine karşı pozitif bir bakış açısını içerir. Öz güven bireyde kendisiyle ilgili gerçekçi bir farkındalıktır. Neyi yapıp neyi yapamayacağını bilir. Kendinden emindir, başarı kadar başarısızlığı da normal karşılar. Empatisi, sosyal ilişkiler ve iletişim becerileri gelişmiştir.Özgüveni yüksek bireyler daha çok olumlu duygulara yatkındırlar.
Peki, sevgili ebeveynler;
Çocukların narsist olması için neler yapılmalı?
Çocuğunuzu yeterliliklerinden ziyade olmasını istediğiniz şekilde pohpohlayın. Çabasını değil de başarısını, zekâsını, aldığı puanını, fiziksel görünümünü övün. (Çok zekisin, çok güzelsin/yakışıklısın vb)
Küçüklükten itibaren her yaptığı şeyi dünyanın en iyisini yapmış gibi anormal tepkiler vererek takdir edin.
Çocuğunuzu her koşulda sevmekten ziyade istediğiniz sonuçlara ulaştıran durumlarında sevin. Onunla ilgili gerçeklikten uzak hayali bir kişi oluşturun ve bu kişiyi çok sevin.
Çocuğunuzun küçük yaşlarda çabasına dair sizden görmek istediği tepkileri vermeyin, ya da çocuğun bu çabasını görmezden gelin.
Çocukları sevme konusunda şarta bağlıyken, istedikleri her şeyi sanki emir gibi yerine getirmeyi ihmal etmeyin.
Evet sevgili ebeveynler bütün bunları yaptığınızda elinizde nur topu gibi geleceğin narsist bireyini bulacaksınız.
Narsist birey demek aslında kendi varlığı, mutluluğu hep dışa bağımlı olan sağlıksız birey demek unutmayalım lütfen.
Narsisizm kavramının sadece sözlüklerde kaldığı sağlıklı ve mutlu bir nesil geliştirebilmek dileğiyle…